Executie

Deze week maakte ik met een vriend een wandeling langs de IJsseldijk van Olst naar Wijhe. Het was een prachtige tocht en toen we nog wat tijd overhadden nam ik hem mee naar de uiterwaarden langs de IJssel bij Zwolle waar ik ooit leerde schaatsen en zwemmen.
Mijn opa en oma woonden naast de kerk, vlak bij de IJsselbrug in Zwolle, ze hadden daardoor uitzicht op hun toekomst…. het kerkhof. Met mijn opa had ik een goede band, bovendien was ik naar hem vernoemd . Toen ik een kleine jongen was ,was ik altijd al geboeid door de verhalen die mijn opa vertelde over de oorlog en over de executies, die in de oorlog plaatsvonden. Als kleine jongen dacht ik al “Hoe kan de ene mens de ander doodschieten”?
Mijn opa nam me op een dag mee naar een monument aan de IJssel, dat na de oorlog was geplaatst door iemand die een executie had overleefd. Deze man stond met tien anderen op de loswal van de IJssel en op het moment dat de Feldwebel “Feuer” riep liet hij zich achterover in de IJssel vallen en al zwemmend onder water bereikte hij de overkant en dook onder bij een van de herenhuizen aan het Katerveer.
Dit verhaal schoot me weer te binnen toen ik hier met mijn maat liep en ging op zoek naar het monument, maar tevergeefs, deze was kennelijk door de aanleg van de nieuwe brug in 1970 verdwenen. We stonden een poosje bij de IJssel te mijmeren, toen er een auto kwam aangereden. Er stapte een man uit, ik schatte hem dik in de tachtig, met een bos bloemen in zijn hand. Hij liep richting de nieuwe brug en legde daar de bloemen vlak bij de IJssel neer. Hij stond daar verzonken in gedachten en na vijf minuten sloeg hij een kruis en liep richting het bankje, waar wij ondertussen hadden plaatsgenomen. Hij lachte vriendelijk naar ons en zei tegen me “Tot in de jaren ‘70 ging ik altijd op 27 maart van hier naar het kerkje hier even verderop en dan belde ik bij de pastorie aan en kon ik in de kerk een kaarsje opsteken. Maar sinds de pastoor is verhuisd naar Hattem kan dat niet meer”.
Ik vertelde hem dat de oude pastoor sinds kort weer in de pastorie woonde en bood hem aan om er samen heen te gaan. We stapten in de auto, en in serene rust reden we naar de kerk.
Na enige minuten begon de man te vertellen, over de executie die 63 jaar geleden had plaats gevonden.
Als een van de weinigen had hij een blinddoek geweigerd. Op de rand van de loswal staand had hij zijn kansen om aan de dood te ontkomen ingeschat, de Duitsers moesten niet de indruk krijgen dat hij zich in de IJssel wou laten vallen. Hij had gekeken naar de bevelhebber en toen hij zag dat die zijn mond opende om “Feuer” te roepen had hij zich laten vallen. Hij had zeker vijftig meter onder water gezwommen, kwam boven en zag de truck wegrijden. Hij is toen op zijn rug gaan liggen en met het oog op de wegrijdende truck bereikte hij de overkant en bleef in het water liggen tot de kust helemaal veilig was. Hij vertelde dat hij in gedachten nog vaak dit moment in 1945 herbeleefde.
Toen hij met zijn verhaal stopte, zei ik dat ik dit verhaal kende van mijn opa en dat ik even voordat hij de bloemen er neerlegde had gezocht naar het monument.
De oude pastoor keek verbaast toen we aanbelden, maar deed met plezier de kerkdeur open. De man zei: “Voor het eerst in bijna veertig jaar steek ik hier weer een kaarsje op”
Toen we even later over het kleine kerkhof liepen waar zowel mijn ouders als mijn grootouders begraven liggen, wees ik hem op het graf van mijn opa. Voor het eerst werd hij emotioneel, want hij besefte dat hij hier nu was, dankzij het feit dat mijn opa mij het verhaal zolang geleden verteld had.

Pasen

We waren onderweg naar huis en hoorden op de radio de voorzitter van het midden en kleinbedrijf zeggen dat het toch wel heel erg was dat op Goede Vrijdag de zaken s’avonds vanwege de winkelsluitingswet om 19.00 uur al dicht moesten, stel je voor die avond konden de mensen 2 uur lang minder winkelen als op andere vrijdagen.
Ik dacht, het is toch wel heel erg armetierig gesteld als je je daar als voorzitter druk over maakt, kennelijk is Jezus voor veel mensen toch tevergeefs gestorven, money is leading.
In dezelfde uitzending hoorden we dat de leeuw van Vlaanderen voorgoed zwijgt, Hugo Claus is dood. In zijn meest bezongen werk “Het Verdriet van België”behandeld hij alles wat er toe doet in zijn Vlaanderenland. Dit zijn zo twee zaken die afgelopen week voorbij kwamen in het nieuws. Heel verschillend maar beiden te maken met leven, dood en commercie.
Wat is er nog puur en naturel en wat inspireert nog ? de Mattheus Passion ?
Honderden kinderen in optocht met een haontie op ‘n stokkie ? Buurtbewoners die de rotzooi
in hun buurt gezamenlijk opruimen ? Mensen die strijden voor het behoudt van voorzieningen
in hun dorp ? Vrijwilligers die ouderen bezoeken of optrekken met de jeugd ? Al deze vraagtekens zijn voor mij uitroeptekens !!!! Al deze activiteiten doen er toe en inspireren.. Onthaasting willen we toch allemaal dus maak tijd en ruimte voor leuke dingen waarvan zowel je omgeving als jezelf “rijker” van worden. Er is een lied ik weet niet welke waarin gezegd wordt “Niemand leeft voor zichzelf , niemand sterft voor zichzelf”. Dit impliceert dat je als mens met alles om je heen verbonden bent of je wilt of niet Met Pasen viert onze christelijke beschaving de opstanding uit de dood. Pasen is opstand. Laten we opstaan en aardig zijn voor onze medemens en anderen inspireren hetzelfde te doen . De mooiste en prettigste lach blijkt Máxima te hebben, laten wij proberen daarbij in de buurt te komen dan komt het allemaal toch nog goed met ons landje aan de Noordzee.

Gieterveen

Máxima de topper van ons Oranjehuis kwam, zag en overwon in Gieterveen. Tijdens een vergadering van fractievoorzitters vertelde de burgemeester dat er iemand van het koninklijk huis op bezoek zou komen in Gieterveen, hij maakte het spannend, en zei dat hij even de naam kwijt was.

Raadslid Edy Houwing altijd rap met commentaar zei: “ Wat mij betreft hoeft er maar een te komen en dat is Máxima”… “Ja die is het” zei de burgemeester met een grijns van oor tot oor. Leuke geste voor Gieterveen en de gemeente Aa en Hunze om onze a.s. Koningin op bezoek te krijgen. Máxima(le) aandacht dus voor de nieuw te bouwen school bij of aan het dorpshuis , kan het mooier?

In de Schakel van de vorige week zagen we de prinses in een fotoreportage op een manier rondlopen en aandacht geven waar je warm van word. Belangstellenden met een camera “storten” zich dan ook massaal op Máxima toen ze op de hurken ging voor een kind. De meeste allochtonen zouden blij zijn met een fractie van de aandacht die deze Argentijnse krijgt. Hierna verdween Máxima, niet met de helikopter zoals de bedoeling was, maar met de auto.

Vandaag fiets ik door Gieterveen langs Oos Hoes en sportpark Hoogkaamp, het ligt er vandaag de dag nog net zo bij als bijna veertig jaar geleden toen ik hier kwam voetballen met de v.v. Borger. De melkboer en de bakker zijn uit het dorp verdwenen. Doorfietsend kom ik over de beek die laatst nog het Dagblad haalde, toen jongeren op nieuwjaarsdag deze beek indoken om sponsorgeld binnen te halen voor een 3e wereldproject.

Het gaat dus in Gieterveen niet alleen om het verkrijgen van gemeenschapsgelden om een multicultureel centrum te kunnen bouwen, nee ze trekken zelf ook de portemonnee voor jongelui die als vrijwilligers gaan werken om in Zuid-Amerika een school of dorpshuis te bouwen.

In Gieterveen staat samenwerking als vanzelfsprekend centraal als het om voorzieningen in het dorp gaat. Al mijmerend passeer ik café de Driesprong die vandaag koffie met appelgebak in de aanbieding heeft. Even verder bij de Buurtsuper komt een vrouw de winkel uit met een tas met boodschappen waaruit nog net zichtbaar de koekjes van de reclame er bovenuit prijken. Vanaf het schoolplein gaat een juf met een groepje kinderen richting het dorpshuis.

Over het dorpshuis wil ik het nog even hebben want het nagenieten over Máxima was nog niet begonnen toen de vlam in de pan sloeg. Het ging over een overschrijding van ruim twee ton over het maximaal afgesproken bedrag, er was ook al eerder een overschrijding geweest en de vraag is hoe lost men dit op? Aan de ene kant is het belangrijk om zuinig te zijn met gemeenschapsgeld aan de andere kant wil je als politiek toch ook niet op je geweten hebben dat een prominent inwoner straks in de stromende regen met zijn digitale schoolbord over straat moet naar het dorpshuis. Wijze vrouwen en mannen moeten zich hierover nog maar eens goed beraden.

Zaterdag waren in verschillende dorpen in Aa en Hunze veel vrijwilligers aktief in de bermen om het zwerfvuil op te ruimen, een prima aktie maar te gek voor woorden dat het nodig is. Dat viel me trouwens ook op in Gieterveen dat er nauwelijks zwerfvuil in de berm lag, dat geeft aan dat het met de mentaliteit van de jeugd wel goed zit in dit dorp zonder torenspitsen.

Dat ligt elders wel even anders want een groep jeugd uit Gieten krijgt geen gouden handdruk, daar zijn ze nog te jong voor, maar wel een “gouden” hangplek, als dank voor de gegeven overlast bij sportzaal de Wendeling.

De herberg

Het afgelopen weekeind hadden we een uitnodiging voor de opening van een restaurant een eindje buiten de grenzen van Aa en Hunze. Een zoon van vrienden van ons opende een restaurant in Beerta. Het restaurant heeft meer het uiterlijk van een herberg, omdat het in een voormalige smederij is gevestigd. Bij binnenkomst rook je de geur die kenmerkend is voor een oude smederij, dat nog eens wordt geaccentueerd door een aambeeld bij een brandend smidsvuur. Moderne tijd vervlochten in een waas van nostalgie.

Het zag er allemaal heel mooi uit, het jonge stel had er alles aangedaan waardoor je bij binnenkomst een warm gevoel van welkom ervaart. Op zijn Gronings “Ain pronkjewail in Stad en Ommeland”. Vooral de ouders, de toezichtbouwmeester, en zijn vrouw die hier geboren en getogen was, straalden van oor tot oor want waar eerder een bouwvallige smederij stond staat nu een restaurant genaamd “Smederij 1872”in volle glorie. Het getuigt van lef dat je in deze omgeving een restaurant durft te beginnen, ik denk dat in deze contreien de mond op mond reclame werkt.Bovendien kun je zomers in deze omgeving die bekend staat als de graanrepubliek, prachtige fietstochten maken vanaf de Blauwe Stad langs oneindige korenvelden naar Statenzijl, “tot an Dollard tou”

Een herberg het woord zegt het al is iets waar je je her-bergt,waar je een veilig en vertrouwd gevoel van krijgt en je je welkom voelt.. In andere gezelschappen zoals buurt,school, dorpshuis tot kerk kun je datzelfde gevoel ervaren..Veel mensen in deze tijd.waar ontevredenheid troef lijkt te zijn, zoeken een warme plek -een herberg-, waar men ongehinderd zichzelf kan zijn. Sport, cursussen en vrijwilligerswerk lenen zich dan ook uitstekend om even de waan van de dag achter je te laten. Een vriendelijk woord, een knipoog “herbergt” veel meer dan alle digitale vernieuwingen bij elkaar. Vriendelijkheid en betrokkenheid uitstralen is prima maar het ook in praktijk brengen is het medicijn tegen onherbergzaamheid..
Echte schoonheid zit van binnen of zoals onze eerste vrouwelijke minister Marga Klompé ooit zei : “Van buiten moeten we soms hard zijn als steen,maar van binnen moeten we branden van liefde”.

— Deze columns staan ook op: www.gerard-koopman.nl —

Ganzedijk

Zaterdag toen het behoorlijk waaide, koos ik er voor om naar het dorp te wandelen voor mijn zaterdagkrantje. In de Boerdennen baande ik me een weg over omgewaaide bomen toen plotseling twee bomen als lucifersstokjes afknapten. Omdat dit met veel gekraak gepaard ging, kon ik ze gelukkig net ontwijken. Het is bijna een wonder dat u deze column leest.

Teruglopend zag ik een ganzeveer liggen. In gedachten kwamen de volgende associaties bij mij op: ganzenmars, ganzenlever, ganzenbord, wilde ganzen en domme gans. Thuiskomend las ik het artikel over Ganzedijk en dacht ik: kleine gemeenschappen, ook in onze gemeente, moeten voortdurend in actie om te voorkomen dat voorzieningen verdwijnen. Of het nu om een dorpshuis, het sportveld of de school gaat, de rekenmeesters in de politiek bepalen het lot.

Natuurlijk kun je niet voor drie man en een paardenkop alles in stand houden, er moeten dus keuzes gemaakt worden. Zo bar echter als in Reiderland, waar een heel dorp zou moeten verdwijnen, heb ik het op Oterdum en Ruigoord na nog niet meegemaakt. (genoemde dorpen moesten verdwijnen voor havenuitbreidingen, de uitbreidingen zijn er echter nooit gekomen )

Burgemeester en wethouders kunnen wel iets willen, maar in tegenstelling tot wat velen denken, hebben ze niet de doorslaggevende stem om een school of een dorp te sluiten, de gemeenteraad beslist uiteindelijk . Deze week stond eens niet Gasselternijeenschemond, Nieuwediep of Eexterveenschekanaal uit ons mooie Aa en Hunze centraal maar Ganzedijk, een klein dorpje in Oost Groningen.

Is dit nu een goedkope publiciteitsstunt of wordt alles wat klein en kwetsbaar is op marktplaats gedumpt? Zelfs op het NOS journaal verschijnen de onvervalste Grunningers die in koor roepen: “Wat is dit veur boudel”. Het requiem voor dit dorp lijkt me meer een onderonsje tussen de woningbouwstichting en het gemeentebestuur.

Ganzedijk was tot voor kort bekend als het dorp waar de schrijver Klinkhamer (van woensdag gehaktdag) woonde die nadat hij zijn vrouw had vermoord het lichaam dumpte in een put. Na de moord op Hannelore volgt nu een requiem voor een heel dorp.

Ik heb een suggestie voor de inwoners van dit dorp: Zorg dat er een wonder plaatsvindt, geef dit meteen door aan RTV Noord en het mirakel van Ganzedijk is daar. Een nieuwe bedevaartsplaats trekt altijd bezoekers, dus is er handel. Dat is dan ook mooi voor het nabijgelegen project de “Blauwe Stad”, dat kan ook wel wat extra aandacht gebruiken en zo helpt de blinde de kreupele. Ik zie de eerste krukken in de vorm van nordic walking stokken al hangen bij de Ganzenkapel.

Er zijn nu al slimmeriken uit de gemeente Hardenberg die munt proberen te slaan uit de ellende van Ganzedijk. Gewoon een ordinaire publicteitsstunt. Tja, Hardenbergers zijn apart, Henny van de Most is de bekendste van deze slimmeriken.

Wat echt aan de oplossing van het verpauperde dorp met zijn rode daken zou kunnen bijdragen, is een micro-krediet. De bekendste pleitbezorgster van deze kredieten voor de minima, Maxima was gisteren nog in Gieterveen. Ze kwam per auto en vertrok per helikopter begeleidt door wilde ganzen , ze verdween achter de Boerendijk, vloog ze … naar Ganzedijk?