Fietsen tussen Kerst en Nieuwjaar kan prima maar je moet wel een muts op en handschoenen aan . Op een bankje zitten is er in deze tijd van het jaar niet bij. Via Hooghalen en Smilde
door lanen waar de bomen met rijp glanzen in de najaarszon kom ik door het Fochteloërveen in winterpracht. In Veenhuizen stikt het van de auto’s ik bedwing mijn nieuwsgierigheid niet
en vraag aan een in oranjehes gestoken verkeersregelaar wat er aan de hand is.
Hij verteld me dat er vandaag een landlopersdag is in en om het gevangenismuseum. Op mijn vraag of landfietsers ook welkom zijn, knippert hij even met de ogen en zegt “grapje zekerâ€. Het was druk en op een website kon je zelfs zien of er ooit voorouders van je in Veenhuizen zijn heropgevoed. Wat opviel was dat half Veenhuizen zich in werkkledij had gehuld zoals die werd gedragen rond 1830. Met de boevenbus kon je een rondrit maken door Veenhuizen, dat leek me wel wat en dit was echt geweldig want dankzij een goed van tongriem gesneden gids kwamen er naast historische inkijkjes leuke anekdotes voorbij. Toen we stopten bij de kerken liet hij een Gamma/Karwei-sleutel zien die was van de Koepelkerk en een kunstzinnige en grote sleutel die je bij Petrus aan de hemelpoort verwacht, die was van de katholieke kerk. Nieuwe bewoners moesten bij binnenkomst opgeven of ze protestant dan wel katholiek waren. Velen waren “niksâ€, maar dat kon niet, ze mochten er even over nadenken en moesten dan later op de dag aangeven waar ze bij wilden horen, 80% gaf zich daarna op als katholiek, wilt u weten waarom? dan hadden ze extra vrije dagen. De gids was erg positief over het boek van Suzanna Jansen “Het Pauperparadijs†dat geeft een goed beeld van strafkolonie Veenhuizen en haar bewoners in die tijd.
In het gevangenismuseum is veel aandacht voor de gifmengsters die beiden ter dood werden
veroordeeld, waaronder een vrouw uit Doldersum die onder grote publieke belangstelling in Assen werd geradbraakt, met een koevoet werden de botten van haar armen en benen gekraakt, waarna ze werd gewurgd … executies die we heden ten dage nog meemaken in landen waar steniging nog een “doodâ€gewone handeling is. In de 18e eeuw trokken executies veel nieuwsgierigen. Voetbal bestond toen nog niet, dus als er ergens een verzetje was zoals een executie, ging men daar met vrouw en kinderen heen. Het woord galgenhumor komt waarschijnlijk uit Groningen. Drewes Landjepik werd op de Grote Markt opgehangen omdat hij in een ruzie met de buurman over de grens van “zien laand†deze uit pure woede zoveel klappen had gegeven dat de man er aan bezweken was. Tja toen was er nog geen rijdende rechter die met humor deze burenruzies kon beslechten. Kort en goed Drewes werd dus ter dood veroordeeld. Toen hij naar het schavot liep zag hij zijn vrouw staan : “Zwaantje waor bint de kinderâ€, “thuusâ€was het antwoord, Drewes “nou is er eens wat te daon in Stad en laot je de kinder thuus.â€
Van Veenhuizen en de executies is het maar een kleine stap naar het Kerst-Futsal tournooi in Gieten. Het is eigenlijk elk jaar hetzelfde je hebt winnaars en verliezers Zo won Gieten weer van Eext , maar het was spannend tot de laatste minuut. Dit tournooi heeft maar één doel, gezellig een pilsje drinken in het sportcafé zodat de familie Speelman weer naar Texel kan… . Jan fluisterde me toe “ Gerard jonge dat ik me hier deze avonden weer in het zweet moet werken doe ik voor Grietje want die wil graag op vakantie naar Texelâ€. Nou als dat geen echte liefde is ? Deze column eindigt deze keer als een sprookje , ze leefden nog lang en gelukkig.
